Chinese New Year

SHARE THIS STORY
TWEET IT
Email

Sa mga may lahi nga Intsik, ang Lunar New Year ukon Spring Festival nga mas kilala nga Chinese New Year isa sa mga pinadaku nga kahiwatan nga ginasaulog tagsa ka tuig.  Sa madamu nga katilingban sang mga Tsino sa bug-os nga kalibutan, ginakakunyagan gid ang ini nga kahiwatan.

May mga dragon dance kag lion dance kita nga makita sa mga dalanon kag mga balaligyaan sang mga Intsik nga amo naman ang naga-simbolo sang pagganyat sang ‘swerte’ kag pagtabug sang mga dimalas sa negosyo kag sa bilog nga lugar.

Pero kon aton gid tul-id nga hibaluon, malawig nga tinuig ang naglabay antes pa nakadangat sa iya karon pamaagi sang pagsaulog ang Spring Festival ukon Lunar New Year.

Santo sa mga pagpanalawsaw, ang Chinese Lunar New Year nagsugod mga 3,500 ka tuig na ang nakaligad.  Ang isa sa pinakabantug nga istorya amo nga naghalin ini sa isa ka makahaladlok nga hitabo.

Isa ka daku kag makahalaklok nga sapat nga ginatawag ‘Nian’ ang nagapakita sa gab-i sang pagbulag sang tuig agud nga ka-onon ang mga ginasagud nga kasapatan, kararuton, kag bisan pa tawo. Agud tapna-on ini, nagabutang sang pagkaon sa pwertahan sang ila nga mga puluy-an ang mga tawo para sa kay Nian.  Sang ulihi, may mangin-alamon nga tigulang nga nakatukib nga nahadlok sa magahud ang amo nga sapat, gani ginsuguran nila ang paghimu sang gahud paagi sa pagpatik sang kawayan, nga sang ulihi, nabuslan sang palupok sadtong natukiban na ang polbora.  Nahibal-an man nga ang duag pula nagatabug man sa amo nga sapat, gani nagpamutang ang mga tawo sadto sang duag pula nga mga pakabit, parol ukon suga, kag mga papel nga may mga tinaga sa Instik nga nagatabug sa amo nga makahaladlok nga sapat.

Talalupangdon man nga ang tinaga nga Nian nagakahulugan man nga tuig ukon year sa Chinese nga pulong.  Mahimu nga may yara sang tinago nga kahulugan ang pagtuhoy sa makahaladlok nga sapat ukon ginatawag Nian.  Bangud ang naratibo sini sang ‘origin story’ mahimu nga nagatiglawas si Nian sa tuig nga nagligad upod ang mga indi maayo nga nagkalatabu nga posibli masulit sa masunod nga tuig.  Ining mga indi maayo nga hitabu ginasimbolo sang makahaladluk nga sapat kag kinahanglan nga tabugon.

Ang ini nga ginatudlo ginhalinan sang Chinese New Year nagapakita sang paglibut sang istorya sa mga kumunidad nga ang pagpanguma ang palangabuhian.  Daku ang kahigayunan nga sa mga bahin sang daan nga Tsina nga bugana ang patubas sa uma ukon agricultural plain, indi pareho sang iban nga bahin sang amo nga pungsod nga disyerto ukon kabukiran.

Isa man sa kapareho sini nga istorya amo ang iya sang bakunawa nga bantug sa mga Bisaya ilabi na sa Nasidlangan nga bahin sang Pilipinas.  Ang pagpati amo nga ang Bakuna nga nagapakita man agud magpanghalit sa kumunidad kag nahadluk man sa magahud.

Sa pagligad sang panahon, nagsulod sa istorya ang leon kag ang dragon nga amo ang mga simbolo nga kasapatan nga ginapakita sa mga pagsaulog. 

Tubtub sa karon, ang paggamit sang duag nga pula nangin kabahin man sang pagsaulog sa ulihi nga mga dinag-on.  Sadto anay, wala ginakabig nga simbolo sang kabuganaan ang duag nga pula kondi ini ang ginakahadlukan sang amo nga sapat.  Samtang sa karon, kabuganaan na ang ginapatihan nga dala sang duag nga pula sa kahiwatan sang pagbulag sang tuig.

Nagapakita ini nga ang mga panimad-on kag ginapatihan sang mga katilingban nagabaylo man sa pagligad sang panahon, santo sa paghatag sang panibag-o nga kahulugan tuhoy diri ukon suno sa kapuslanan sini sa mga ulihing tubo nga amo ang nagapadayon sa sini nga mga pagpati. – NWI