Yari naman ang bulan sang Enero, ang bulan sang kapistahan sang Santo Niño kag sang pagsaot sang sinulog!
Madamu sa aton ang nahidlaw na gid magdagyang sa dalan kag magsaot sa lagsak sang bombo kag pinatik-patik nga kawayan. Bangud sang nangin sablag nga dala sang COVID-19 Pandemic sa hilway nga pagpatigayon sang mga pagtililipon kag pagsaulog sang mga kapistahan, sa sini nga tuig 2022 magasulod na sa ikaduha nga higayon nga aton kahidlawan ang mga tuigan nga kapistahan.
Sa tagsa ka Enero, labing daku nga ginapaabut ang kapistahan sang Sinulog nga ginahiwat sa Cebu, sa ciudad sang Kabankalan sa Negros, General Santos City, Cagayan de Oro City kag iban pa nga mga ciudad sa pungsud. May kinatuhay ini sa kahiwatan nga Ati-atihan sa Kalibo kag sa Dinagyang sang Iloilo.
Ini bangud ang Sinulog kapisatahan nga nasandig sa isa sa makabig labing una nga milagro sang Dios sang Kristyano sa kadutaan sang mga tumuloo sa mga diwa kag diwata, mga espirito sa mga kakahoyan, talon kag busay, lakip na ang mga espirito sang nagtaliwan na nga mga katigulangan. Pagsaulog ini sang pagpasalamat sa Santo Niño de Cebu nga may kasaysayan nga naangut man sa maragtas sang aton pungsud.
Isa sa mga ginbilin nga halad sang mga Espanyol nga kaupon sa hubon sang Portuguese nga si Ferdinand Magellan ang Santo Niño de Cebu. Santo sa panalawsaw kag sa mga napaghit nga maragtas, ginhatag bilang halad sa kay Rajah Humabon kag sa tiayon sini nga si Hara Amihan (ukon Hara Humamay sa iban nga bersyon) lakip na ang kapin sa 800 ka mga tumandok nga nagsunod sa ila pamuno sa paghakus sang Kristyanismo.
Pila lamang ini sa mga halad ukon dulot nga ginpanagtag sang hubon ni Magellan sa mga pamuno sang duog nga ila nasalapuan. Ining mga halad may yara sang madamu nga kabangdanan sa paghatag, may yara bilang bayad sa ginpakita nga kaayuhan, may yara man bilang pagbakal sang tion ukon kahigayunan nga makadungka, kag may mga tion man bilang pagpakita sang maayong buot kag katuyuan sang Hari sang Espanya nga amo ang naghatag gahum sa pagpanakayon sang mga dumuluong nga Katsila.
Sa bahin nanday Rajah Humabon kag Hara Amihan/Humamay (nga ginhingadlan Reyna Juana bilang pagsunod sa ngalan sang iloy ni Haring Carlos I), ang paghatag sang imahen sang Senyor Santo Nino isa ka simbolo bilang tanda nga sila mga Kristyano na kag sakup na sang Espanya.
Santo pa sa pagpanalawsaw, antes pa man mag-abut ang hubon nanday Magellan sa mga isla sang Pilipinas, ginasaot na sang mga tumandok nga Sugbuanon ang sinulog sa paghatag kadungganan sa ila mga diwa kag diwata.
Matapus nga mahatag ni Magellan ang amo nga imahen, kag ang sumunod nga pagkapukan sini sa kamut sang mga sakup ni Lapu-lapu sa Mactan, nalimtan na ang gintugyan nga imahen sang mga nagkalabilin nga tinawo ni Magellan nga naghingagaw nga makapalagyo sakay sa Victoria, Concepcion kag Trinidad nga barko. 44 ka tuig ang nakaligad, liwat nga natukiban ang amo nga imahen pinaagi sa hubon ni Miguel Lopez de Legaspi.
Matapus nga ginpangbombardiyo kag ginpangsunog nanday Legaspi ang mga puluy-an sa minuro sa bahin sang Cebu kon sa diin sadto nakadungka kanday Magellan, sa isa ka nagadaba-daba nga payag nasalapuan sang tawo ni Legaspi nga si Juan Camus ang imahen sang Senyor Santo Niño. Yara ini nasulod sa kahoy nga kaha sa tupad sang mga dios-dios sang mga tumandok. Amo man ang tion nga natukiban ni Legaspi nga ginasaot na sang mga tumandok ang sinulog bilang paghatag man sang kadayawan sa imahen sang Senyor Santo Niño.
Ang saot nga sinulog may yara sang duha ka tikang nga paabante kag isa ka tikang nga pabalik. Suno sa isa ka bersyon nga naghalin ang pagsaot sang sinulog bilang paghatag kadayawan sa Senyor Santo Niño sa manuglaygay ni Rajah Humabon nga si Baladhay. Sang nagbalatian si Baladhay, ginkasubo ini ni Rajah Humabon kag ginmando sini nga dal-on ang nagabalatian sa hulot kon sa diin nabutang sa isa ka trono ang imahen sang Santo Niño kaupod ang iban pa nga mga dios-dios sang mga tumandok. Makaligad ang pila ka inadlaw, nabatian nalang sang mga nasakupan ni Rajah Humabon nga nagasinggitan na si Baladhay kag malipayon nga nagasaot sang sinulog.
Suno sa panaysayon ni Baladhay, nabugtawan sini ang isa ka bata nga nagasakay sa iya dughan kag ginapukaw sia sini pinaagi sang pag-itik gamit ang paklang sang lubi. Gindugsing ini sang amo nga bata kag bilang sabat, nagsaot naman si Baladhay nga ginasunod ang gios sang sulog sang suba nga kon tawgon sinulog.
Apang ang daku nga milagro amo nga, ang imahen sang Santo Niño ang ginatudlo ni Baladhay nga amo ang bata nga nagpukaw sa iya. Sumugod sadto, nangin saot sa pagpasidungog sa Senyor Santo Niño ang saot nga sinulog, tanda sang pagkinalipay bangud sang milagro nga natabu. – NWI
