Ang bulan sang Enero ang bulan nga may madamu nga kahiwatan nga naga-angut sa kultura naton nga mga Pilipino. Magluwas nga ini ang una nga bulan sang tuig kon sa diin madamu sang mga ginasaulog nga bahin sang kultura sang iban nga mga rasa nga aton naman nga ginbaton bilang aton na kaugalingon nga kultura, sa pagsugod sang tuig nagahatag sang maayo nga panugod.
Sa bahin sang mga oriental beliefs nga nakadangat sa aton mga isla paagi sa pagbaylohanay sang mga patubas ukon trading, nangin bantug kag malapad nga bahin sang aton mga katilingban ang nagahimu naman sang mga pagsaulog nga halin sa mga pungsod India, China, kag Japan.
Ang Diwali ukon Divali nga kilala man bilang Festival of Lights nga ginasaulog sang mga Indian nga nagasunod sa relihiyon nga Hinduism ang naka-impluwensya man sa mga Pilipino sadto, nga tubtub subong, madamu ang nagapati nga kinahanglan masanag ukon nalikupan sang kasanag ang pagsaulog sang bag-ong tuig. Ayhan, madamu ang nagapati sini nga wala sang madalum nga ihibalo kon nga-a ginasunod ang pagsualog sini.
Bisan nga indi sa bulan sang Enero ang pat-od nga petsa sang pagsaulog sini, pero sa aton nga mga Pilipino, ginasigo naton ini sa pagbulag sang tuig.
Bantug man ang mga pagpati ukon panimad-on sa pagsugod sang tuig nga halin sa pagsaulog sang bag-ong tuig sang mga Intsik. Nakasandig sa bantug nga kinaiya sang simbolo nga sapat ang ginapanilagan kag ginatuman nga mga panimad-on sang Chinese Horoscope. Lakip na diri ang mga kinaandan nga mga ginapatihan sang mga Instrik tagsa ka magbulag ang tuig.
Ang pagbutang sang mga bilog kag duag pula ang pila lamang sa mga kinaandan nga ginapatihan, upod na ang pagtuga sang gahod agud tabugon ang malaiin nga mga presensya sa palibut.
May isa pa ka daku nga ginasaulog ang mga Pilipino tagsa ka bulan sang Enero nga dala gihapon sang mga pangayaw. Ang pagsaulog sang kapistahan sang Santo Niño sa ikaduha ukon ikatlo nga semana sang una nga bulan ang dala sang mga Katsila sa aton.
Ang kaangtanan sang Santo Niño sa aton nga mga Pilipino nasandig sa aton relihiyon nga Katoliko kag sa nangin kaangtanan sang mga katigulangan nga mga taga-Cebu sa mga pangayaw nga Katsila sa idalum sang ekspidisyon ni Ferdinand Magellan.
Sang liwat nga natukiban sang mga tawo ni Miguel Lopez de Legaspi ang Santo Niño nga ginasimba sang mga katigulangan sa Cebu upod ang mga anito nga ginasimba sang mga Babaylan sa isa ka payag, didto kag nagsugod ang malawig nga kaangtanan sang imahen sang Santo Niño sa mga taga-Bisayas. Lakip man sa sini ang pagsugod sang pagsaulog sang sinulog nga naghalin sa saot sang isa ka Cebuano nga Babaylan sadto.
Pero ang imahen sang Santo Niño amo ang nangin bantug nga pinakauna nga imahen sang Kristyanong Katoliko nga nakadangat sa Bisayas bangud sadto nga mga panahon sa Europa, nangin moda ukon uso ang imahen sang Santo Niño sa Espanya. Sadtong 1300, nangin bantug ang obra sang santero ukon nagahimu sang santos gikan sa kahoy kag ivory nga si Juan Martinez Montanez nga gintawag Montanesino. Isa sa kilala nga imahen nga himu sini amo ang Santo Niño.
Ginakabig man nga simbolo sang mga manggaran nga pamilya sang Espanya kag Portugal ang imahen sang Santo Niño nga sang ulihi, ginpasuksukan sang vestment kag gindugangan sang Globus Cruciger nga kabahin sang santero culture halin pa sadto. Ang armada ni Ferdinand Magellan nagdala sang imahen sang Santo Niño indi lamang bilang timaan sang Kristyanismo, kondi bilang simbolo man sang gahum sang korona sang Hari sang Espanya.
Sa pagligad sang mga tinuig, naligwat kag nagbag-o ang kabangdanan kag katuyuan sang pagsaulog sang kapistahan sang Santo Niño. Nagsamu na sa kahiwatan ang lokal nga kultura kag tumandok nga pagpati nga naghatag sang liwan nga pagsaulog sang mga Pilipino nga indi makita sa iban nga mga kultura nga ginsakup man sang mga dumuluong nga Katsila.
Sa karon, masiling naton nga pinasahi sa aton ang mga kahiwatan pareho sang Sinulog, Dinagyang, kag Ati-atihan, nga tanan, nag-ugat sa imahen sang Santo Niño. Ini ang aton ginatawag nga Filipinizing sang aton ginhulam nga kultura sa dumuluong. – NWI
