Isa ka bulan nga pagsaulug sang turismo sa probinsya! Ini ang tion nga gintalana sang talatapan sang Bahin sa Turismo sang Negros Occidental agud hatagan sang nagakaigo nga pagsaulug ang katahum sang isla sang Negros kag ang sarang sini nga matan-ay sa mga bisita sa pahik sang pagpamahog sang pandemya.
Pero indi lang ang turismo ang ginsaulug sa Negros Nakatundan kag sa bug-os nga pungsud sa sini nga bulan, kondi ginadumdum man ang pagsukat sang pagpahayag ni anay Pangulo Ferdinand E. Marcos sang Martial Law sa pungsud sadtong Septiembre 21, 1972.
Aton usisaon ang mahimu nga kaangtanan sining duha ka tuhay nga salaulugon. Ayhan indi kinaandan para sa aton ang pagupud sining duha ka mga tuhay nga hitabu, bangud ang nahauna, nagapatuhoy sa matahum nga mga talan-awon, halandumon nga mga hitabu, ukon mga butang nga makapaudyak sang balatyagon, samtang ang isa naman, mga hitabu nga nag-utas sang paglaum kag kabuhi, mga tinion sang aton maragtas nga nagbilin sang mga makahalanguyus nga handurawan sa aton mga hunahuna, kag nagpilas sang aton mga handum bilang isa ka katilingban.
Wala gintagna ining mga pinanid sang Uluhing Tubo agud tumuron kon sin-o ang dapat nga mag-ako sang pagbasol, kondi ini nagatuyo nga tulukon ang mga natabu nga may tuhay nga panan-awan.
Bangud ang turismo isa karon sa mga daku nga ariring nga nagatiyog agud guyuron ang rinda sang aton ekonomiya, indi ini mahimu nga baliwalaon, bisan pa sa pagdumdum sang mga mapait nga inagihan sang aton katilingban. Pareho sang mga duog nga madamu sang handumanan sang mapait nga nagliligad kaangay sang mga patag-awayan sadtong Ikaduha nga Inaway Kalibutanon, may mga bahin kag lugar sa aton palibut nga mahimu matumud nga duog pang-Turismo.
Sa pungsud Cambodia, ang Tuol Sleng Genocide Museum ukon ginbansagan ‘Hill of the Poisonous Tree’ nangin isa ka daku nga bahin sang turismo sa Phnom Penh nga kon id-idon gid, duog ini sang madamu nga pag-antus kag gin-utas nga kabuhi sa idalum sang pangginahum sang Khmer Rouge sadtong mga tuig 1975 tubtub 1979. Ini man ang mga tuig sang pagpangibabaw sang MartialLaw sa Pilipinas.
Sa pungsud Germany, isa sa mga ginabisita sadto antes pa man nakugmat ang bug-os nga kalibutan sa kagaw nga nagdala sang COVID-19 Pandemic amo ang Holocaust Memorial sa Berlin. Ining handurawan ginpahamtang para sa mga biktima nga Hudiyo nga ginpamatay sa Europa sadtong Ikaduha nga Inaway Kalibutanon. Isa man ini ka makahalanusbo nga dulumdumon pero nangin bahin na karon sang turismo sa Germany.
Kon aton paminsaron, paano ang isa ka subong nga hitabu mangin makagalanyat sa mga bisita? Diri na kag magapasundayag ang gahum sang turismo! Kon paano ini dihonon kag itan-ay sa mga luyag makahibalo kag maka-ambit sang tinipik sang maragtas lakip na ang mga istorya kag hitabu nga nagbug-os sini.
Ining mga hitabu mangin isa sa mga kaganyatan nga mahimu gid naton matan-ay sa aton turismo. Indi lang diri sa aton sa Negros Nakatundan, kondi bisan sa iban man nga bahin sang aton pungsud, mahimo gid naton ini nga mangin bag-o naman nga pangganyat sa aton mga bisita.
Aton naman nga buksan ang aton mga mata kag panghunahuna nga ang turismo indi lang para sa mga duog kon sa diin may mga matin-aw nga busay ukon may maputi nga baybayon, ukon mga pasilidad kag istruktura nga moderno, bangud ang daku nga bahin sang nagaganyat sa tawo nga luyag magpanglugayawan amo ang mga butang nga may kaangtanan man sa iya bilang tawo.
Ang kultura sang duog, kahiwatan, pangginawi, adlaw-adlaw nga pagsinalayo, ukon mga butang nga gindihon sang tawo nga wala sa ila lugar nga ginhalinan kaangay sang mga pagkaon kag handumanan amo ang mga makusog nga batobalani nga naga-paypay sa ila nga magpadulong sa duog.
Madamu sang mga istorya sang pagkabaganihan kag mga istorya sang duog nga nag-tatak sa hunahuna, bisan pa ang mga hitabu nga nagdala sang mapait nga halandurawon sa tawo ang may daku nga bili sa painoino sang mga dili tumandok. Mga hitabu nga mahimu gid nga matan-ay sa mga pangayaw kag bisita kaangay sang handurawan sang Martial Law.
Bangud ang pagtaya diri sang iwag sang entablado sang kabuhi magatuman sang duha ka katuyuan; ang padayon nga pagdumdum sa nakaligad agud magapabilin nga lab-as ang pagtulun-an sini; kag ang pagpakilala sa mga dumuluong nga kita, katilingban sang mga tawo nga may madinuagon nga nagliligad kag madalum nga inagihan sa kabuhi. – NWI
