Sadto pa, ginasiling sang mga katigulangan nga kon makakita kita sang bulalakaw nga nagatimbuok sa kahawaan, indi naton ini pag-itudlo ukon kagton ang tudlo nga gingamit sa pagtudlo sini. Ini bangud malawig nga ginpatihan sang aton mga katigulangan nga malain ang dala sang isa ka bulalakaw para sa aton.
Hunyo 4, mga ala una ang takna sa hapon sang naghugpa-as sa bahin sang Negros Occidental High School ang isa ka meteor ukon ginatawag nga bulalakaw. Santo sa ginpahayag sang mga tiglawas sang National Museum suno sa mga laragway nga ila nakita, ginpamatud-an sang mga ini nga isa ka bulalakaw ukon meteorite (meteorite kon nahulog na sa duta, samtang meteor naman kon yara pa sa kahawaan) ang nakita sa amo nga buluthuan.
Sa aton nga paghingadlan, bulalakaw man ang tawag sa mga kometa, shooting star, ukon asteroid. Sa mga Tagalog, ginatawag man sa ila pulong nga ‘tae ng bituin’ ukon ‘ipot sang bitoon’ ang isa ka meteorite.
Suno sa pagpati sang mga katigulangan sadto, indi maayo ang patimaan sang isa ka bulalakaw. Ginapatihan sang mga babaylan sadto nga isa ka diwata nga nagapakita bilang nagahugpaas nga bitoon ang isa ka bulalakaw.
Sa iban nga bahin sang Kabisayaan, ginapatihan man nga ang bulalakaw isa ka diwa (god) ukon diwanhon (god-like) nga nagapakita bilang isa ka higante nga pispis nga nagabadlak ukon kalibugan (hybrid) sang isa ka tawo kag pispis, samtang ang iban naman nga katilingban sang mga tumandok nagapati nga isa ini ka maniwang kag lamharon nga diwa nga may yara sang takurung sa ulo nga himu sa balahibo sang pispis.
Ginakabig ang bulalakaw nga patunda sang mga indi maayo nga butang nga magaabut sa lugar kon sa diin ini nahulug. Isa ini ka signus sang inaway, gutum, pamalatian, ukon kahalitan sa mga patubas. Agud matapna ukon malikaw ang mga pumuluyo sa sining mga kahalitan nga mahimu matabu, nagahiwat ang mga babaylan sang mga pag-amba kag paghalad nga ang katuyuan amo nga mapahamtang ang buot sang bulalakaw. Nagatuob sang kamangyan ang mga babaylan ukon nagahalad sang kabuhi, dugo, ukon unod.
Kabahin sa mga halad nga ini ang mga kasapatan, pinili nga lin-ay, kabataan, ukon dugo sang naga-amba nga ipatulo sa nagadabdab nga kalayo sa tunga sang kumunidad. Sa amo nga halad, nagalaum ang babaylan kag ang bug-os nga kumunidad nga mahamut-an kag mapahamtang ang bulalakaw. Kag sa sini, pagadal-on sini sa iya pagbalik sa Ibabawnon ukon sa Bukid sang Madia-as (ang balaan nga duog kon sa diin nagapuyo ang mga diwa kag diwata) ang mga kahalitan nga ginapatunda sini.
Samtang nagahugpaas sa kahawaan ang isa ka bulalakaw, ginadumili sadto ang malawig nga pagtuluk ukon paghimutad sini bangud magabulag ini sa kon sin-o man nga maglapas. Bangud sining mga patunda kag dala nga kahalitan, ginakabig nga ‘diwa sang balatian’ ukon ‘god of illness’ ang isa ka bulalakaw.
Ang pagpati sa dala nga palatandaan sang isa ka bulalakaw isa sa mga dumaan nga pagpati nga nakalampuwas bisan pa sa gahum sang Kristyanismo nga dala sang mga dumuluong. Kon aton pa madumduman, masami nga ginasugo kita nga kagton ang aton tudlo nga gingamit sa pagtudlo sang isa ka bulalakaw, ukon isa ka makainit sa dulunggan nga guripat ang kabaylo sini.
Ayhan may dala nga patunda ang nahulug nga bulalakaw sa isa ka buluthuan sa ciudad sang Bacolod, santo sa pagpati sang mga katigulangan sadto. Mahimu ayhan nga dala sini ang signus sa palaabuton nga banggianay sang mga pamuno sa aton isla ukon sa iban pa nga mga kahalitan sa aton tunga. Pero indi ayhan nga ulihi na ining pagpatunda? Indi ayhan mas nauna na nga nagabut ang mga dapat ipatunda sini kaangay sang balatian nga nagahalit sa aton sa karon? – NWI
